یکی از پر هزینه‌ترین هیئت‌های دیپلماتیک بودیم

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم، در ارزیابی روند مذاکرات وین به خبرنگار سیاسی مُنیبان گفت: واقعیت این است که شاید انتظاری بیش از این نمی‌توان از مذاکرات داشت. در حقیقت طرفین مذاکره با مواضع سخت و حداکثری وارد شدند. البته طرف ایرانی یک مشکل اساسی هم داشت، به این ترتیب که باید میان نقد و اثبات به نوعی پل‌زنی می‌کرد. به عبارت دیگر اکثر انتقادات دولت کنونی حول و حوش برجام و نقد آن بود. همچنین طیف همراهان این دولت به این ترتیب بودند که عده‌ای از آنها حتی برجام را خیانت ارزیابی می‌کردند و برخی دیگر آن را یک اشتباه و یک معاهده به ضرر ایران قلمداد می‌کردند.

او افزود: بخش اول این دور از مذاکرات تحت تاثیر فضای پل‌زنی بود به این ترتیب که تیم مذاکره‌کننده دولت مجبور بود بین نقد و اثبات پلی ایجاد کند چرا که در هر صورت باید برجام را احیا می‌کرد در حالی که آن را یک خیانت قلمداد می‌کردند، به همین دلیل بخش اول مذاکرات به صورت بیانیه‌ای بود. هر چند یک دوران پر هزینه برای کشور بود کما اینکه یکی از پر هزینه‌ترین هیئت‌های دیپلماتیک کشور محسوب می‌شد اما در هر صورت این کار را انجام دادند و از آن مرحله عبور کردند.

فلاحت‌پیشه با اشاره به بخش دوم مذاکرات تصریح کرد: بخش دوم مذاکرات مرحله‌ای بود که ادبیات برجامی بر آن حاکم شد. به این معنی که دولت و تیم مذاکره‌کننده هر چند تلاش کردند که اسمی از برجام نیاورند اما بیشتر حول محور احیای برجام صحبت کردند، مواضع طرفین به میزان بالایی به یکدیگر نزدیک شد و متن‌های حداکثری جای خود را به متن‌های واقع‌گرایانه داد که بتوان براساس آن صحبت کرد هر چند معنا و مفهوم آن توافق نیست اما به معنی ادامه روند مذاکرات است. لذا بخش دوم مذاکرات که روز جمعه به پایان رسید مانند بخش اول ناامیدانه نبود بلکه مدخلی برای دیپلماسی شکل گرفت.

نماینده مجلس دهم شورای اسلامی ادامه داد: به این ترتیب در شرایط فعلی متنی وجود دارد هر چند ممکن است حدود 40 درصد متن اختلافی باشد اما در مجموع طرفین می‌توانند در مورد آن مذاکره کنند. در بخش دوم مذاکرات علاوه بر موضوع احیای برجام، موضوع مورد نظر طرف اروپایی این بود که ایران تکلیف بازرسی‌های جدیدی که باید آژانس انجام دهد، را روشن کند.

فلاحت‌پیشه در مورد خواسته‌های ایران در مذاکرات وین اظهار کرد: از طرفی ایران هم به دنبال این بود که اگر قرار است تحریم‌ها برداشته شوند این تحریم‌ها در عمل برداشته شوند و نه بر روی کاغذ کما اینکه از 915 تحریمی که در نتیجه برجام برداشته شد، بخشی از آنها عملاً بر روی کاغذ بود. چراکه تحریم‌های ثانویه و عدم همراهی‌های مختلف مانع شد که جریان‌های مالی اقتصاد بین‌الملل ایران شکل بگیرد. لذا این دو عامل بر موارد گذشته اضافه شده و معتقدم که در حال حاضر طرفین در قالب احیای برجام مذاکرات دور آینده را شکل می‌دهند.

او همچنین در خصوص پایان مذاکرات و بازگشت طرفین به کشورهای خود متذکر شد: البته طبیعت کارهم مشخص است، هیئت‌های مذاکره‌کننده به پایتخت‌ها بازگشتند دلیلش هم این است که آنها اختیاری فراتر از این ندارند. در حقیقت مذاکرات به خطوط قرمزی رسیده بود که این خطوط قرمز نیازمند رأی و نظر پایتخت‌ها است به این معنی که در ایران باید شورای عالی امنیت ملی و در آمریکا هم باید دولت، تعیین تکلیف کند.

فلاحت‌پیشه در ادامه اظهار کرد: ممکن است طرفین، اختیارات جدیدی را در حد معاون وزیر خارجه تعریف کنند که اگر در این حد باشد، مذاکرات در سطح کارشناسی ارشد ادامه پیدا می‌کند اما چنانچه وزیر امور خارجه ماموریت پیدا کند، به این معنی است که ایران از آمادگی لازم برای تواق برخوردار است. البته آنچه از شرایط فعلی مشخص است مذاکرات در حد معاونین ادامه پیدا می کند چراکه هنوز متن نهایی معاون وزیر خارجه به نمایندگی از ایران فرستاده می‌شود.

این نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه مذاکرات دولت سیزدهم با طرفین مذاکره‌کننده دستاوردی داشته است، خاطرنشان کرد: مذاکرات خود به خود دستاورد ندارند بلکه نتیجه مذاکرات دستاوردی به همراه دارد البته در زمان دولت بایدن اتفاقی افتاد و آن این بود که بخشی از تحریم‌های حداکثری را تعدیل کرد. در حقیقت رئیس جمهور آمریکا با این اقدام به دنبال این بود که چراغ سبزی به ایران نشان بدهد و بگوید آمریکا به دنبال فشار حداکثری بر ایران نیست و همین هم اثر گذاشت.

فلاحت‌پیشه ادامه داد: کما اینکه دولت جدید ایران هر چند با تاخیر راه دولت گذشته را برای مذاکره ادامه داد. البته این موارد هنوز دستاوردی برای ایران نداشته و تاخیر‌هایی که اتفاق می‌افتد به ضرر ایران است چراکه تاخیر منجر می‌شود عوامل مخالف و مخل چه در داخل کشورها و چه در سطح منطقه‌ای و جهانی، فعال‌تر شوند و موضوعات پیچیده‌تر شود.

او در رابطه با امکان گفتگوی مذاکره مستقیم ایران با آمریکا افزود: مجوز مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا مجوزی نیست که در سطح دولت‎ها صادر شود این مجوزی فرادولتی است که هنوز شرایط آن فراهم نشده است. اگر ایران به این نتیجه برسد که طرف آمریکایی به دنبال توافق است، این امکان وجود دارد که برای برخی مسائل دو طرف با یکدیگر گفتگو کنند کمااینکه که در حال حاضر تابوی مذاکره مستقیم ایران و آمریکا شکسته شده است.

فلاحت‌پیشه در پایان یادآور شد: بنابراین مذاکره مستقیم ایران با آمریکا تابو ندارد یعنی مجوزی که داده شد و دو طرف در سطح وزرای امور خارجه یعنی ظریف و جان کری این مجوز را اعمال کردند، این تابو را شکست اما به حالت تعلیق درآمده است لذا همین که مذاکره تابو نیست امکان اینکه باز هم چنین قراری صادر شود، وجود دارد اما این مجوز دولتی نیست بلکه فرادولتی است.