فواید چندهمسری از دیدگاه اسلام/ قانون اساسی در این باره چه می‌گوید؟
چندهمسری (Polygamy) از جمله مواردی مورد اختلاف بین زنان و مردان است. خداوند در قرآن بر این مسئله تأکید دارد که در صورت برقراری عدالت اجازه اختیار چند همسر برای مرد وجود دارد. چند همسری در قانون نیز شرایط و قوانین خاص خودش را دارد.
به گزارش منیبان، در این مقاله تلاش داریم تا در مورد چند همسری صحبت کنیم و دیدگاه قرآن و اسلام و حتی دانشمندان غربی را درباره این موضوع بررسی کنیم. ضمن این که با مطالعه این مقاله با شرایط و قوانین اختیار همسر دوم هم آشنا خواهید شد.
«.. فَانْکِحُوا مَا طَابَ لَکُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَىٰ وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ ۖ…»
«.. با زنان پاک (دیگر) ازدواج نمایید، دو یا سه یا چهار همسر…»
البته در ادامه برای این کار شرطی هم گذاشته و آن، رعایت عدالت در بین آن‌هاست:
«.. فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً…»
«.. اگر می‌ترسید عدالت را (درباره همسران متعدد) رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید…»
فواید چندهمسری از دیدگاه اسلام به شرح زیر است:
۱. تعداد زنان همیشه بیشتر از تعداد مردان است و چندهمسری مردان راهی برای تحت پوشش قرار گرفتن زنان بدون همسر است.
۲. در حوادثی مثل جنگ و… اغلب مرد‌ها کشته می‌شوند و همسران آن‌ها بلاتکلیف و بدون پشتیبان باقی می‌مانند.
۳. مردان به خاطر مسافرت‌ها و شرایط کاری ممکن است که از خانه و زندگی دور بمانند.
۴. در شرایطی که همسر مرد در عادت ماهیانه، بارداری و… قرار دارد مرد دچار محدودیت‌های فراوانی می‌شود.
۵. چندهمسری راهی است برای این که مردان مسلمان از طریق شرعی و حلال نیازشان را برطرف کنند و به گناه کشیده نشوند.
۶. شهوت در زنان از نوع انفعالی است و با یک شوهر برطرف می‌شود، اما شهوت در مردان از نوع تهاجمی است و ممکن است با داشتن یک زن به گناه بیفتد.
۷. چند همسری می‌تواند برای همسر اول مرد منافعی داشته باشد که مهمترین آن‌ها به گناه نیفتادن شوهر اوست.
چند همسری در قانون اساسی
تا قبل از تصویب قانون حمایت از خانواده در سال ۱۳۴۶ مانعی برای چندهمسری مرد‌ها وجود نداشت، اما برای اولین بار در ماده ۱۴ این قانون، ازدواج مجدد مرد‌ها منوط به اجازه دادگاه شد و دادگاه هم باید با تحقیق از زن فعلی مرد و احراز تمکن مالی و احراز اجرای عدالت بین همسران توسط وی به مرد اجازه ازدواج مجدد می‌داد.
در سال ۱۳۵۳ در ماده ۱۶ این قانون، شرایطی برای ازدواج مجدد مرد در نظر گرفته شد که همچنان پابرجاست. این شرایط به شرح زیر است:
۱. رضایت همسر اول
۲. عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشویی
۳. عدم تمکین زن از شوهر
۴. ابتلای زن به جنون یا امراض صعب‌العلاج
۵. محکومیت زن به حبس بیش از شش ماه
۶. ابتلای زن به هرگونه اعتیاد مضر
۷. ترک زندگی خانوادگی از طرف زن
۸. عقیم بودن زن
۹. غایب مفقودالاثر شدن زن
بر این اساس سردفتران ازدواج حق ندارند بدون اجازه دادگاه اقدام به ثبت ازدواج مجدد مرد کنند. البته بعضی از مردان بدون ثبت رسمی ازدواج تنها صیغه شرعی نکاح دائم را جاری می‌کنند تا از عواقب ثبت رسمی ازدواج در امان باشند که البته طبق ماده ۴۹ قانون حمایت از خانواده، ثبت واقعه ازدواج الزامی است و اگر مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی اقدام به ازدواج دائم کند به جزای نقدی بین ۸۰ تا ۱۸۰ میلیون ریال و یا حبس بین ۹۱ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد شد.
چند همسری از دیدگاه دانشمندان غربی
ویل دورانت در کتاب لذات فلسفه درباره آشفتگی‌های جنسی جامعه می‌گوید:
«بی‌شک بسیاری از آن، نتیجه علاقه «اصلاح‌ناپذیری» است که به تنوع داریم و طبیعت به یک زن بسنده نمی‌کند… مرد ذاتاً طبیعت چندهمسری (Polygamy) دارد و فقط نیرومندترین قیود اخلاقی، میزان مناسبی از فقر، کار سخت و نظارت دائمی زوجه می‌تواند تک همسری را به او تحمیل کند.»
پروفسور اشمید آلمانی معتقد است:
«… در طول تاریخ، مرد همیشه خیانتکار بوده و زن دنباله‌رو خیانت. حتی در قرون وسطی نیز برابر شواهد موجود، ۹۰ درصد از جوانان به دفعات، رفیقه عوض می‌کردند و ۵۰ درصد از مردان متأهل به همسرانشان خیانت می‌کردند.»
رابرت کینزی، محقق آمریکایی می‌نویسد:
«مردان و زنان آمریکایی در بی‌وفایی و خیانت دست سایر ملل دنیا را از پشت بسته‌اند… زن برخلاف مرد از تنوع جویی در عشق و لذت، بیزار است. به همین دلیل بعضی اوقات از رفتار مرد سر در نمی‌آورد. ولی مرد تنوع جویی را نوعی ماجراجویی تلقی می‌کند، آسان از راه به در می‌رود و به نظر او آنچه مهم است لذت جسمی است نه لذت عاطفی و روحی. تظاهر به تماس عاطفی و روحی در مرد فقط تا وقتی است که فرصتی برای درک لذت جسمی پیش نیامده است. روزی پزشک مشهوری به من گفت: «پلی گام» بودن مرد (تنوع دوستی و تعدد خواهی) و «منو گام» بودن زن (انحصار خواهی و یکه‌شناسی) یک امر بدیهی است، زیرا در مرد میلیون‌ها سلول «اسپرم» تولید می‌شود در حالی که زن در دوران آمادگی جز یک تخم از تخمدان تولید نمی‌کند.»
هانری دومنترلان فرانسوی درباره وفادار بودن مردان می‌نویسد:
«وفادار بودن برای مرد، مشکل نیست بلکه غیرممکن است. یک زن برای یک مرد، آفریده شده است و یک مرد برای زندگی و همه زن‌ها. مرد اگر به تاریکی می‌پرد و به زنش خیانت می‌کند تقصیر خودش نیست، تقصیر خلقت و طبیعت است که همه عوامل خیانت را در او به وجود آورده است.»
پروفسور راسل لی، زیست‌شناس معتقد است:
«قناعت مرد به یک زن، خیانت به نسل است، نه از نظر کمیت بلکه از نظر کیفیت؛ زیرا بسنده کردن مرد به یک زن، نسل او را ضعیف می‌کند. نسل در چند همسری قوی و نیرومند می‌شود.»
