قلعه‌نویی در مسیر کی‌روش، برانکو و طالبی!

به گزارش منیبان، امیر قلعه نویی که سابقه هدایت ایران در 17 مسابقه را داشته، دیروز به صورت رسمی برای دومین بار به عنوان جانشین کارلوس کی‌روش معرفی شد تا بعد از حدود 16 سال، دوباره شانس نشستن روی نیمکت تیم ملی را پیدا کند. قلعه‌نویی البته اولین مربی‌ نیست که در دو مقطع مختلف هدایت تیم ملی را به عهده داشته و پیش از او مربیان دیگری هم چنین تجربه‌ای را پشت سر گذاشته‌اند و سرنوشتهای متفاوتی هم داشته اند. گزارش زیر، نگاهی است به این مربیان و سرانجام کار آنان در تیم ملی فوتبال ایران.

بی‌نظیر مثل برانکو

برانکو ایوانکوویچ در دو دوره مختلف سرمربی تیم ملی ایران بوده است؛ وی پس از ناکامی ایران در مقدماتی جام جهانی 2002 در دوران زنده یاد بلاژویچ، هدایت تیم ملی را برعهده گرفت و در 12 بازی به چهار برد دست یافت. سرمربی کروات بعد از مقطعی کوتاهی که همایون شاهرخی سرمربی تیم ملی بود مجدداً به سمت خود بازگشت و عملکرد بی‌نظیر نسبت به مقطع اول حضورش بر جا گذاشت و در 71 درصد بازی هایی که سرمربی ایران بود به پیروزی در برابر رقبا دست یافت. ایران با برانکو قهرمانی بازیهای آسیایی 2002 بوسان شد و مدال طلا گرفت. آخرین باری که تیم ملی در یک تورنمنت قهرمان شده به قهرمانی تیم ملی با برانکو اختصاص دارد. برانکو توانست در جام ملتهای آسیا 2004 چین، به مقام سوم برسد و تیم ملی را به جام جهانی 2006 آلمان برساند. او موفق ترین سرمربی تیم ملی پس از انقلاب 1357 محسوب می‌شود.

جلال طالبی، دوست داشتنی اما بی‌کاریزما

جلال طالبی هم یکی دیگر از سرمربیانی است که در بازگشت دوباره‌اش به تیم ملی آمار بهتری را خلق کرد؛ این سرمربی پس از جدایی ویرا در آستانه شروع جام جهانی 1998 فرانسه هدایت یوزها را برعهده گرفت و در دومین حضور تیم ملی در بزرگترین فستیوال فوتبالی جهان به عنوان سرمربی در این تیم فعالیت کرد. وی در این مقطع از حضورش در چهار مسابقه بر روی نیمکت ایران نشست که یک بازی دوستانه و سه بازی رسمی برای تیم ملی بود در نهایت در مقابل آمریکا، تیم ملی فوتبال ایران دو بر یک پیروز شد. یک نتیجه مهم و یک پیروزی که به یکی از مهم ترین بردهای تاریخ فوتبال ایران و شاید مهم ترین بردها تبدیل شد؛ تیم ملی با شکست دادن آمریکا اولین برد خود در تاریخ جام‌های جهانی را جشن گرفت.  طالبی در آستانه شروع جام ملت های آسیا 2000 هم دوباره سکان هدایت تیم ملی را در دست گرفت و در آنجا آمار 45 درصد پیروزی را به ثبت رساند. تیم ملی در جام ملتهای 2000 لبنان در بازی یک چهارم نهایی مقابل کره جنوبی شکست خورد تا از دور مسابقات حذف شود. طالبی سرمربی دوست داشتنی برای تیم ملی بود اما کاریزمای لازم را نداشت و بسیاری از بازیکنان آن زمان تیم ملی که لژیونر هم شده بودند، در جام ملتهای 2000 لبنان، از او حساب نمی بردند.

پرحاشیه و جنجالی مثل کی‌روش 

کارلوس کی روش احتیاجی به معرفی ندارد. او رکورددار ماندن در تیم ملی فوتبال است. او نزدیک به نه سال سرمربی تیم بود که موافقان و مخالفان سرسختی داشت. البته کی روش از حیث نتیجه گیری و آوردن جام ناکام بود. او در مقطع اول هشت سال و چند ماه سرمربی تیم ملی بود و در مقطع دوم کمتر از سه ماه روی نیمکت تیم ملی نشست. حاشیه های دوران او هم تا دلتان بخواهد زیاد بوده است. این مربی پرتغالی در مقطع اول مربیگری خود رکورد بیشترین تعداد بازی مربیگری در تیم ملی را بدست آورد و آمار ۶۲ درصد پیروزی را ثبت کرد اما در دومین بازه حضورش در تیم ملی که حدودا سه ماه بود نتوانست موفقیت‌های گذشته را تکرار کند و تنها در ۴۳ درصد بازی‌ها به پیروزی دست یافت . کی روش در تورنمنت های رسمی که با تیم ملی در آسیا شرکت کرد و دستاوردی نداشت. کی روش در رقابتهای غرب آسیا در همان سالهای اول حضورش و زمانی که فدراسیون فوتبال ایران هنوز در منطقه غرب آسیا بود در مرحله یک چهارم نهایی حذف شد. کی روش در دو جام ملتهای آسیا در سالهای 2015 و 2019 در استرالیا و امارات نتایج مورد انتظار را نگرفت. تیم ملی ایران در جام ملتهای 2015 در مرحله یک چهارم نهایی مقابل عراق در ضربات پنالتی شکست خورد. در جام ملتهای 2019 امارات، تیم ملی در مرحله نیمه نهایی مقابل تیم ملی فوتبال ژاپن سه بر صفر شکست خورد و به فینال نرسید و حذف شد. در آن دوره برای اولین بار بازی رده بندی دیگر وجود نداشت. کی روش سه بار تیم ملی را در سه جام جهانی سرمربیگری کرد. دو بار از این سه بار تیم ملی را خودش به جام جهانی برد اما در بار سوم، تیم را اسکوچیچ به جام جهانی برد اما ماجراهای برکناری اسکوچیچ پیش آمد و کی روش پس از انتخابات دوره جدید فدراسیون فوتبال و به قدرت رسیدن مهدی تاج، به جهت اهمیت سه بازی با تیم های ملی انگلیس، ولز و آمریکا، کی روش به جای اسکوچیچ، سرمربی تیم ملی فوتبال ایران شد. در هر حال در جام های جهانی 2014 و 2018 و 2022 تیم ملی با کی روش نتوانست از گروهش صعود کند و نتایج بد تیم ملی در جام جهانی 2022 مقابل انگلیس و آمریکا، باعث شد تا فدراسیون فوتبال ایران تمایلی به تمدید قرارداد نداشته باشد. 

دهداری و بیاتی با عملکردهای تقریبا متفاوت

 پرویز دهداری از جمله سرمربیانی است که در دو دوره مختلف هدایت تیم ملی را بر عهده داشته است. این مربی در اوایل دهه پنجاه سرمربی تیم ملی ایران بود و آمار 75 درصد پیروزی را ثبت کرد. او دوباره در بازی‌های آسیایی 1986 و جام ملت‌های آسیا 1988 به نیمکت تیم ملی بازگشت اما در 40 درصد بازی‌های خود پیروز شد. زنده یاد پرویز دهداری، در جام ملتهای 1988 تیم ملی را به مقام سوم رساند. محمود بیاتی هم در دو بازه مختلف سرمربی ایران بود. وی در مقطع اول حضورش در تیم ملی با آمار 100 درصد پیروزی، ایران را برای نخستین بار قهرمان جام ملت‌های آسیا کرد. بیاتی بعد از یک وقفه کوتاه دوباره سرمربی ایران شد و در المپیک 1972 و مقدماتی جام جهانی 1974 هدایت تیم ملی فوتبال ایران را برعهده گرفت و البته در این مقطع از حضوره تنها در نیمی از مسابقات پیروز شد.

مربیانی با بازگشت‌های کوتاه مدت 

حسین صدیقیان نخستین سرمربی رسمی ایران بود که طولانی‌ترین روند مربیگری در تیم ملی را به دست آورد. وی در مقطع اول حضورش در نیمکت تیم ملی حدود 10 سال فعالیت کرد تا مصطفی سلیمی جایگزینش شود.  او دوباره در بازی‌های آسیایی 1958 در راس کادر فنی ایران قرار گرفت و در دو بازی در برابر رقبا شکست خورد.  حسین فکری هم در یک مقطع سه ساله هدایت تیم ملی را برعهده داشت و گرچه با حضور گئورگی سوچ برای مدتی کوتاه از کارش برکنار شد اما بعد از اتمام بازی‌های آسیایی 1966 دوباره به کار خود بازگشت و تنها در دو بازی سرمربی تیم ملی بود. یکی دیگر از چهره‌های ویژه که سابقه هدایت تیم ملی در دو بازه زمانی مختلف را داشته محمد مایلی‌کهن است. محمد مایلی کهن که در جام ملت های آسیا 1996 و مقدماتی جام جهانی 1998 سرمربی ایران بود. مایلی کهن تیم ملی را به مقام سوم جام ملتهای 96 امارات رساند اما در راه رساندن تیم ملی به جام جهانی در مرحله مقدماتی دچار مشکل شد تا برکنار شود و به جای او والدیر ویرای برزیلی سرمربی تیم ملی شود و ایران را پس از دو پلی آف مقابل ژاپن و استرالیا، به جام جهانی 1998 فرانسه برساند. محمد مایلی کهن پس از برکناری علی دایی از تیم ملی توسط فدراسیون فوتبال در مقدماتی جام جهانی 2010، هم دوباره سرمربی تیم ملی شد. چند روز بعد از انتخابش به عنوان سرمربی تیم ملی و پس از بازی استقلال و سایپا به دلیل شعارهایی که هواداران استقلال علیه مایلی کهن – آن زمان سرمربی سایپا بود – سردادند، بیانیه‌ای تند علیه قلعه‌نویی داد. در نهایت فدراسیون فوتبال و محمد مایلی‌کهن نشان دادند که تمایلی به همکاری با یکدیگر ندارند که به کناره‌گیری یا اخراج محترمانه مایلی‌کهن از تیم ملی منجر شد.