حل اختلافات میان ایران و آمریکا نیازمند سیاست‌گذاری‌های بلندمدت است| باید از طریق اروپا به ایالات متحده نزدیک شویم

علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بین الملل، در گفتگو با منیبان درباره روی کار آمدن دونالد ترامپ گفت: براساس تحلیل‌های موجود در روابط بین‌الملل انتظار می‌رود ترامپ ابتدا از طریق گفتگو و مذاکره ورود کند و نه اقدام نظامی. به نظر می‌رسد که او پالس‌های جدیدی برای مذاکره ارسال کرده و ما هم به نوعی در جریان این قضایا هستیم اگرچه دست به نمایش نظامی هم زدیم. به نظر می‌رسد ما به دنبال دیپلماسی محرمانه و ارتباطات دیپلماتیک با آمریکا چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم هستیم. آمریکایی‌ها ابتدا باید از طریق دیپلماسی تلاش کنند و اگر پاسخ مثبتی دریافت نکردند به اقدامات دیگر روی بیاورند. اقدامات نظامی خلاف اصول دیپلماسی و متعارف در روابط بین‌الملل است.

او با اشاره به اظهارات مقامات داخلی در خصوص مذاکره با امریکا اظهار کرد: اظهارات مقامات رسمی ایرانی نوعی رویکرد و قواعد را مطرح می‌کند که در روابط بین‌الملل کمتر دیده می‌شود. انتظار نشان دادن حسن نیت از سوی آمریکا پیش از مذاکره در واقع به نوعی پیش‌شرط برای شروع مذاکرات تلقی می‌شود. اگر اختلافی وجود دارد باید از طریق مذاکره حل و فصل شود و نه اینکه ابتدا شرط گذاشته شود. بنابراین چنین اظهارنظری ممکن است فاقد معنا و کارایی در چارچوب‌های سیاست خارجی باشد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که با توجه به آتش‌سوزی اخیر در لس آنجلس برخی از مقامات ایرانی از جمله معاون اول رئیس‌ جمهور و رئیس سازمان هلال‌احمر کشور پیام‌هایی ارسال کرده‌اند این موضوع چقدر می تواند به مذاکرات کمک کند، گفت: حجم اختلافات و تنش‌ها بین ایران و آمریکا به قدری گسترده و ریشه‌دار است که چنین اقدامات انسان‌دوستانه مانند پیام‌ مقامات ایرانی یا کمک‌های بشردوستانه در شرایط بحرانی تأثیر مستقیمی در کاهش این تنش‌ها ندارد. این مسائل را باید در چارچوب یک واکنش انسانی ارزیابی کرد نه اقدام دیپلماتیک برای کاهش اختلافات. تاریخ نشان داده که کمک‌های بشردوستانه حتی در زمان قطع کامل ارتباطات مانند ارسال کمک‌های آمریکا به ایران در زلزله‌های بم و رودبار، از اصول انسانی پیروی شده و ارتباطی به سیاست‌های کلان دو کشور نداشته است.

بیگدلی اضافه کرد: از سوی دیگر اقداماتی نظیر اظهارات روزنامه کیهان که به ابراز خوشحالی از این حادثه پرداخته نشان‌ دهنده موضع‌گیری تند برخی جریانات داخلی است که به افزایش تنش‌ها دامن می‌زند. به طور کلی این اقدامات انسانی (از هر دو طرف) بیشتر در راستای وظایف بشری تعریف می‌شود و نقش چندانی در کاهش یا افزایش تنش‌های سیاسی ندارد؛ زیرا حل اختلافات میان ایران و آمریکا نیازمند سیاست‌گذاری‌های بلندمدت و تغییرات بنیادین در روابط دو کشور است.

او با اشاره به اینکه دولت باید چه استراتژی را در قبال ترامپ در پیش بگیرد، پاسخ داد: ما باید از طریق اروپا به ایالات متحده نزدیک شویم. جلسه‌ای که بین مقامات ایرانی و اروپایی‌ تشکیل شد خروجی خوبی را به خود اختصاص داد که می‌توان امیدوار شد و تا حدودی جلوی فعال شدن مکانیزم ماشه را گرفته شده است. حل اختلافات با اروپایی‌ها بسیار مشکل است زیرا آنها دو اتهام اصلی به ما وارد کرده‌اند؛ یکی مسئله کمک‌های موشکی و پهبادی ایران به روسیه که آنها را بسیار ناراضی کرده و دیگری موضوع عدم رعایت حقوق بشر است. به‌جز مسئله برجام این دو مسئله نیز بسیار مهم شده‌اند.

این استاد دانشگاه افزود: با توجه به محتویات قطعنامه ۲۲۳۱ که در ۱۸ اکتبر سال ۲۰۲۵ به پایان می‌رسد، اروپایی‌ها منتظرند تا گروسی در ماه مارس گزارش کاملی از وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شورای حکام ارائه دهد. میزان همکاری ایران و واکنش به این گزارش می‌تواند، تعیین کند که آیا مکانیزم ماشه فعال می‌شود یا خیر. اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، اعلام کرده که ما آماده همکاری هستیم و امیدواریم این همکاری رضایت شورای حکام را جلب کند.

او ادامه داد: انتظارات اتحادیه اروپا و آمریکا از ایران متفاوت است. حتی ترامپ گفته ایران باید سطح بُرد موشک‌هایش را به حداکثر ۲۰۰۰ کیلومتر کاهش دهد که این برای ما بسیار دشوار است. اختلافات بسیار زیادی وجود دارد. دولت ایران هیچ راهی جز حل اختلافاتش با غرب ندارد. 

این کارشناس روابط بین الملل در پایان خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد ایران هیچ راهی جز اینکه به خواسته‌های غرب پاسخ مثبت دهد ندارد در غیر این صورت وضعیت ما هر روز بدتر خواهد شد. مشکلات کنونی ناشی از تحریم‌ها هستند که در حوزه‌هایی مانند برق و گاز به وضوح دیده می‌شود و این تحریم‌ها باید برداشته شوند. ممکن است که اقدامات ترامپ در سه مرحله صورت گیرد: مرحله اول دیپلماسی است؛ اگر این مرحله نتیجه ندهد به مرحله دوم یعنی تحریم‌های فزاینده خواهیم رسید. امیدواریم که مرحله سوم که ممکن است منجر به اقدامات نظامی شود هرگز رخ ندهد.