8 نشانه کمبود آهن در بدن

طبق گزارشی از سازمان بهداشت جهانی بیش از 40 درصد جمعیت دنیا کمبود آهن دارند. نوزادان، کودکان، بانوان، گیاهخوران و افرادی که به‌صورت مکرر خون اهدا می‌کنند بیشتر در معرض کمبود آهن قرار دارند. اما چرا به آهن نیاز داریم؟

آهن چیست؟

آهن یک ماده معدنی ضروری در بدن است. اصلی ترین دلیلی که بدن به آهن نیاز دارد این است که آهن به انتقال اکسیژن به تمام بدن کمک می‌کند. آهن جز مهمی از هموگلوبین است. هموگلوبین ماده‌ای در گلبول قرمز است که اکسیژن را از ریه به تمام نقاط بدن منتقل می‌کند. دوسوم از آهن بدن را هموگلوبین تشکیل می‌دهد. اگر بدن شما به مقدار لازم آهن نداشته باشد، نمی‌تواند اکسیژن کافی که حاوی گلبول قرمز است را تولید کند. به کمبود گلبول‌های قرمز در خون کم‌خونی یا فقر آهن گفته می‌شود.

نشانه‌های کمبود آهن

بسیار مهم است که با علائم کمبود آهن در بدن آشنا باشید. زیرا کمبود آهن می‌تواند باعث بروز مشکلات زیادی شود. بیماری‌های قلبی و مشکلات رشد ازجمله مشکلاتی است که بر اثر کمبود آهن ایجاد می‌شود. کمبود آهن نشانه‌های مختلفی دارد. در ادامه به بررسی علائم کمبود آهن می‌پردازیم:

• خستگی

آهن به ساخت هموگلوبین کمک می‌کند. وقتی کمبود آهن داشته باشید سلول‌های خونی شما آسیب می‌بینند و اکسیژن کمتری به بافت‌های بدن می‌رسد و باعث می‌شود که انرژی لازم بدن شما تامین نشود و احساس خستگی کنید. در نتیجه Hgb در آزمایش خون شما کمتر از مقدار نرمال خواهد بود.

• تنگی نفس یا نفس‌نفس زدن

اگر کمبود آهن داشته باشید، اکسیژن کمتری به بدن شما می‌رسد و اگر اکسیژن بدن کم باشد دچار تنگی نفس می‌شوید. حتی اگر نفس عمیق بکشید بازهم نفس شما بالا نمی‌آید. وقتی سلول‌های خونی اکسیژن نداشته باشند، با انجام کارهای روزمره ساده مثل راه‌رفتن هم نفس‌نفس خواهید زید و باعث می‌شود به‌زحمت نفس بکشید.

• رنگ‌پریدگی پوست

یکی دیگر از نشانه‌های رایج کمبود آهن رنگ‌پریدگی پوست و صورت است. به دلیل سطح پایین آهن بدن شما قادر به تولید هموگلوبین نیست. هموگلوبین دلیل قرمزرنگ بودن خون است و خون طبیعی که قرمز رنگ است باعث می‌شود که پوست صورت شما گلگون شود. هرقدر مقدار آهن در بدن کمتر باشد رنگ پوست از حالت طبیعی خود دورتر می‌شود و صورت شما رنگ‌پریده‌تر می‌شود. رنگ‌پریدگی لب‌ها و لثه‌ها نیز می‌تواند بیانگر کمبود آهن باشد.

• ناخن‌های شکننده

اگر ناخن‌های شما رنگ‌پریده، ضعیف و شکننده شده‌اند احتمال اینکه دچار کمبود آهن باشید، بسیار است. فرورفتگی یا قاشقی‌شکل شدن ناخن‌ها هم می‌تواند بیانگر کمبود آهن باشد. طبق مطالعاتی که در سال 2015 توسط کلینک‌های پوست گزارش شد، کمبود برخی از مواد غذایی بر رشد و سلامت ناخن‌ها موثر است. آهن یکی از این مواد غذایی است.

• ریزش مو

عوامل زیادی باعث ریزش مو می‌شوند. کمبود آهن یکی از این عوامل است. کمبود آهن در بدن باعث می‌شود که بدن شما اکسیژن را برای انجام عملکردهای حیاتی‌تر به‌جای عملکردهایی که کمتر حیاتی هستند استفاده کند. برای مثال وقتی بدن شما کمبود آهن دارد بدن اکسیژن را برای نفس کشیدن و زنده‌ماندن استفاده می‌کند و از این اکسیژن برای رشد موها و سلامت پوست استفاده نمی‌کند. طبق مطالعات منتشرشده سال 2011 در مقاله آکادمی آمریکایی پوست، کمبود آهن ارتباط نزدیکی به ریزش موها دارد. مصرف کافی مواد غذایی یا مکمل‌های حاوی آهن باعث می‌شود رشد موها به حالت قبلی خود برگردد.

• قاعدگی‌های شدید

یکی از دلایل کمبود آهن قاعدگی‌های شدید است. بسیاری از بانوان پریودهای بسیار سنگینی را تجربه می‌کنند و خون‌ریزی بسیار زیادی دارند.  اگر خون‌ریزی بسیار شدیدی داشتید به پزشک مراجعه کنید.

• سردرد

اکسیژن‌رسانی به مغز با سردرد در ارتباط است. هرچه در اثر کمبود آهن اکسیژن کمتری به مغز برسد سردردهای بیشتری را تجربه خواهید کرد. بر اثر کمبود اکسیژن، شریان‌های مغز می‌توانند متورم شده و باعث سردرد شوند.

• درد عضلانی

اگر بدن شما به مقدار کافی آهن نداشته باشد در هنگام آسیب به ماهیچه‌ها، ماهیچه‌ها نمی‌توانند به درستی بهبود یابند. اگر در هنگام ورزش صبحگاهی و دویدن بیشتر از قبل احساس درد دارید ممکن است کمبود آهن داشته باشید. بهترین راه برای جلوگیری از کمبود آهن مصرف به اندازه غذاهایی است که سرشار از آهن هستند.

برای کمبود آهن چه بخوریم؟

تغذیه مناسب، ساده‌ترین راه برای تامین آهن موردنیاز بدن است. البته به این نکته توجه داشته باشید که میزان آهن موردنیاز همه افراد یکسان نیست زیرا آهن زیاد در بدن هم خطرات زیادی دارد مانند خطر ابتلا به دیابت و حمله قلبی. زنان 19-50 سال به 18 میلی‌گرم آهن در روز نیاز دارند. زنان بارداری به مقدار آهن بیشتری نیاز دارند. شما می‌توانید برای مقابله با کمبود آهن موادغذایی مختلفی را مصرف کنید. این مواد عبارت‌اند از:

• گوشت قرمز و مرغ
• غذاهای دریایی
• سبزیجات برگی سبز تیره مانند اسفناج
• حبوبات مانند لوبیا
• میوه خشک مانند کشمش و آلبالو
• نخودفرنگی
• غلات، نان و پاستا غنی‌شده با آهن

برای افزایش جذب آهن از غذاهایی استفاده کنید که مقدار ویتامین C بیشتری دارند. مصرف غذاهای سرشار از آهن همراه با آب مرکبات بسیار مفید است و باعث جذب بهتر آهن می‌شود. مواد غذایی حاوی ویتامین C عبارت‌اند از: کلم بروکلی، گریپ‌فروت، کیوی، فلفل، توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی و...

چگونه کمبود آهن تشخیص داده می‌شود؟

پزشک برای بررسی کمبود آهن ممکن است آزمایشات مختلفی را تجویز کند. آزمایش CBC یا آزمایش شمارش کامل خون یکی از این آزمایش‌ها است. این آزمایش فاکتورهای مختلفی را مانند تعداد گلبول‌های سفید (WBC)، گلبول‌های قرمز (RBC)، تعداد پلاکت(Plt)، هموگلوبین (Hgb) و هماتوکریت (Hct) را اندازه‌گیری می‌کند. هماتوکریت درصد گلبول‌های قرمز به کل حجم خون است.

یکی دیگر از آزمایشات تشخیصی آزمایش فریتین است. اما ferritin چیست؟ فریتین پروتئینی در خون است که با اتصال به آهن به ذخیره‌سازی آهن در خون کمک می‌کند. هرچه مقدار فریتین در خون کمتر باشد مقدار آهن ذخیره شده در بدن کمتر است. به نقل از وب‌سایت هومکا "نتیجه آزمایش Ferritin با واحد نانوگرم در هر میلی‌لیتر محاسبه می‌شود و میزان آن به جنسیت و سن ارتباط دارد. مقادیر نرمال آن براساس این دو فاکتور به شرح زیر است:"

• زنان بالغ: ۱۰-۱۵۰ ng/dl
• مردان بالغ: ۱۲-۳۰۰ ng/dl
• کودکان از ۶ ماه تا ۱۵ سال : ۷۰-۱۴۲ ng/dl
• کودکان بین ۲ تا ۵ ماه: ۵۰-۲۰۰ ng/dl
• کودکان کمتر از یکماه: ۲۰۰-۶۰۰ ng/dl
• نوزادان: ۲۵-۲۰۰ ng/dl

آهن سرم (Fe) یکی دیگر از فاکتورهایی است که مورد آزمایش قرار می‌گیرد. فردی که به فقر آهن مبتلا باشد مقدار آهن سرم کمی در بدن دارد. هرکدام از این فاکتورها باید در محدوده نرمال خود باشند. پزشک با بررسی نتایح آزمایش و شرایط و علائم شما تشخیص خواهد داد که شما به کمبود آهن مبتلا هستید یا خیر.

آزمایش خون در منزل با هومکا

نیازی نیست که برای انجام آزمایش‌های خون مختلف به آزمایشگاه‌ها مراجعه کنید. شما می‌توانید با استفاده از خدمات آزمایش در محل هومکا با نسخه پزشک یا با درخواست خودتان آزمایش‌های مختلف را انجام دهید. همچنین هومکا این امکان را فراهم کرده است که قبل از انجام آزمایش با پزشک مشورت کنید. پزشک بعد از بررسی اوضاع سلامت شما آزمایش‌های موردنیاز را تجویز می‌کند. شما می‌توانید درخواست تفسیر آزمایش خون خود را هم داشته باشید. برای استفاده از این خدمات کافی است به وب‌سایت هومکا به آدرس www.homeca.ir مراجعه کنید و یا با شماره 91025595-021 تماس حاصل فرمایید.