حکم شرعی استفاده از دفترچه بیمه دیگران
متأسفانه بسیار پیش آمده است که افرادی که به پزشک مراجعه می‌کنند، از دفترچه بیمه درمانی دیگران استفاده می‌کنند؛ اما نه تنها براساس قانون، بلکه از نظر شرع استفاده کردن از دفترچه بیمه دیگران کار صحیحی نیست!
دفترچه بیمه در حقیقت یک سند رسمی است که در قبال پرداخت حق بیمه، توسط شرکت بیمه برای فرد صادر شده و حاوی اطلاعات مهمی درباره بیمه‌نامه است و همچنین بقیه جزئیات بیمه‌گذار و محدودیت‌های بیمه، شرایط آن، پوشش بیمه و مزایای آن و مواردی ماندن شرایط تسویه‌حساب و تسویه خسارت در آن قید شده است.
دفترچه بیمه هرکس مخصوص همان فرد یا سازمانی صادر می‌شود که اقدام به خرید بیمه‌نامه می‌کند و هزینه آن را می‌پردازد بنابراین تنها خود فرد می‌تواند از دفترچه بیمه استفاده کند. قانون و شرع درباره استفاده از دفترچه بیمه دیگران دستورات صریحی دارند که در ادامه این مطلب به آن‌ها می‌پردازیم.
لازم به ذکر است که با الکترونیکی شدن نسخه نویسی عملا امکان استفاده از دفترچه بیمه دیگران امکان پذیر نیست. اما اگر پیش از این عملیات از دفترچه دیگران استفاده کرده‌اید می‌توانید از نظر شرعی حکم آن را مشاهده نمایید.
ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی:
“هرگاه فردی از اسناد جعلی با علم و جعل استفاده کند، علاوه بر جبران خسارات ، ممکن است به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا جریمه نقدی ۳ تا ۱۲ میلیون ریال محکوم می‌گردد.”
بسیاری از افراد برای راحتی خود یا صرفه‌جویی در هزینه بیمه، تصمیم به استفاده از دفترچه درمانی دیگران مانند دوست و آشنا می‌گیرند؛ اما این کار از لحاظ شرعی خلاف و از نظر قانونی نیز جرم است؛ چرا که علاوه بر اینکه باعث ایجاد اختلال در نظم عمومی می‌شود، باعث تضییع حقوق دیگران نیز می‌شود. بنابراین استفاده از دفترچه بیمه دیگران از هر نظر اشکال دارد.
حکم استفاده از دفترچه بیمه دیگران طبق رساله آیت الله خامنه‌ای
سؤال:
آیا استفاده از دفترچه بیمه درمانی برای کسی که جزء خانواده صاحب دفترچه نیست جایز است؟ و آیا جایز است صاحب دفترچه آن را در اختیار دیگران بگذارد؟
جواب:
استفاده از دفترچه بیمه درمانی فقط برای کسی جایز است که شرکت بیمه نسبت به ارائه خدمات به او تعهد کرده است و استفاده دیگران از آن موجب ضمان است.
حکم استفاده از دفترچه بیمه دیگران طبق رساله آیت الله مکارم شیرازی
سؤال:
استفاده از دفترچه بیمه دیگران چگونه است؟ آیا تحقیق و تفحّص توسّط پزشک لازم است؟
جواب:
با توجّه به اینکه این کار مخالف ضوابط اداره بیمه است و در ابتدا با بیمه شده شرط می‌شود، جایز نیست. هر چند اداره بیمه در ارائه برخی از خدمات خود کوتاهی کند؛ ولی براى طبیب، تفحّص لازم نیست.
علت مجاز نبودن استفاده از دفترچه بیمه دیگران
دفترچه بیمه درمانی سند رسمی و جز اوراق بهادار محسوب شده و به همین دلیل است که سوء استفاده و دخل و تصرف در آن جرم حساب شده و مشمول قوانین جعل دولتی می‌شود و مرتکب این عمل مجرم به حساب می‌آید. در تمامی بیمارستان‌ها کارشناسان ناظر به عنوان نماینده بیمه‌های مختلف بر روابط سازمانی و قراردادی و بیماران بیمه شده نظارت دارند. برای مثال امر عادی و روتینی است که کارشناس بیمه سر بیمار حاضر شده و دفترچه بیمه را با وضعیت بیمار تطبیق دهند و سپس براساس ضوابط معرفی‌نامه صادر کنند. این معرفی‌نامه تاییدی است بر دریافت حقوق بیمارستان از بیمه و تایید احتساب و پرداخت هزینه‌های بیمارستانی بیمار تحت پوشش بیمه.
همین مسئله در زمینه داروها و داروخانه نیز وجود دارد؛ یعنی کارشناس ناظر نسخه‌های گران‌قیمت دارویی، لوازم پزشکی مورد استفاده ، نسخه‌های MRI و موارد پرهزینه است که موجب دسترسی بهتر به اسناد پزشکی افراد و حذف اشتباهات پزشکی در مورد فرد می‌شود.
