نقش ترکیه در بحران جدید در سوریه چیست؟

به گزارش منیبان، سفر روز سه شنبه گذشته احمد الشرع رئیس دوران انتقالی سوریه به ترکیه و دیدارش با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه که اولین سفر الشرع به دولت غیر عربی است با توجه به نقش ترکیه در سقوط حکومت بشار اسد بسیار مهم و حساس به شمار می آید. رسانه های منطقه ای با اشاره به این سفر به  پرونده های مهم از جمله تحریم های بین المللی علیه سوریه موسوم به قیصر و بازسازی سوریه و بازگشت آوارگان سوری از ترکیه و همچنین حضور نیروهای دمکراتیک سوریه (قسد) در شرق فرات و فعالیت مجدد گروهک تروریستی داعش در صحرای سوریه اشاره کردند.

اولویت های ترکیه و سوریه در مرحله انتقالی 

دمشق و آنکارا در صفحه جدید روابط خود مسائل مهمی را در راس اولویت خود قرار داده اند که مهم ترین آن موضوع تحریم های بین المللی است که سوریه امیدوار است با توجه به روابط میان ترامپ و اردوغان و گردآوری حمایت های لازم جهت رای گیری در سازمان ملل، تحریم های اقتصادی علیه دمشق برداشته شود که در نهایت منجر به سرعت بخشیدن به روند بازسازی سوریه خواهد شد که ترکیه در آن نقش اصلی را ایفا خواهد کرد.

 از طرفی دیگر نگرانی های امنیتی دو طرف در وحدت جغرافیایی سوریه و حل مشکل نیروهای کرد در شرق فرات از اولویت های سوریه و ترکیه به شمار می رود و ظاهرا دمشق و آنکارا با اتخاذ سیاست چماق و هویج از طرفی تهدید به حمله نظامی ترکیه را در دستور کار خود قرار داده و از طرفی با ارائه پیشنهادهایی از سوی دولت جدید سوریه به کردها در تلاش برای رسیدن به راه حلی مسالمت آمیز با نیروهای قسد هستند که با توجه به ناکام ماندن تلاش های دیپلماتیک، تمایل دو طرف برای راه حل نظامی بیش از گذشته است.

همکاری نظامی و امنیتی 

دولت ترکیه در آخرین تلاش های خود برای مصالحه با دولت بشار اسد خواستار تعدیل توافقنامه امنیتی آدانا شد که حضور نظامی ترکیه در مساحتی از 5 تا 30 کیلومتر را شامل می شد که با توجه به شکست این تلاش ها و سقوط دولت بشار اسد الان فرصتی مناسب برای ترکیه فرآهم شد که با دولت جدید سوریه توافق امنیتی و نظامی گسترده تری را به سرانجام برساند.

خبرگزاری بلومبرگ به نقل از منابع ترک نوشت که آنکارا در تلاش است با امضای پیمان دفاعی مشترک با سوریه استقرار نظامی خود در این کشور را بیش از پیش محکم تر کند.

 از طرفی دیگر خبرگزاری رویترز در گزارشی قبل از سفر الشرع به ترکیه به نقل از منابع خود گفت که طرف سوری قصد دارد برای ایجاد یک پایگاه پدافند هوایی در مرکز سوریه با طرف ترک به توافق برسد.

ائتلاف منطقه ای

بر اساس گزارش منابع منطقه ای ترکیه خواهان تشکیل ائتلافی منطقه ای بین اردن و عراق و سوریه و ترکیه برای مقابله با گروهک تروریستی داعش است تا از این طریق انحصار مبارزه با داعش را از دست نیروهای قسد خارج کند تا بتواند آمریکا را برای قطع حمایت از قسد ترغیب کند. در همین زمینه هاکان ویدان وزیر خارجه ترکیه در جریان سفر الشرع به ترکیه در کنفرانس خبری گفت که کشورش طرح هایی را برای مقابله با گروهک داعش اجرا خواهد کرد که هدف از آن ایجاد مکانیزم مشترک بین ترکیه و عراق و سوریه واردن است.

همچنین خبرگزاری رویترز به نقل از منابع خود گفت که پیمان دفاعی مشترک دو جانبه ای که در دست تهیه است حمایت ترکیه از سوریه در صورت حمله خارجی و آموزش ارتش جدید سوریه و تجهیز آن به تسلیحات متنوع را شامل می شود.

این همکاری نظامی با مشکلات و چالش های زیادی از جمله احتمال مخالفت آمریکا و تبدیل شدن سوریه به میدان رقابت بین ترکیه و کشورهایی عربی مواجهه است اما طرف سوری و ترک امیدوار است که حضور کشورهای عربی و ترکیه تبدیل به ضمانتی برای عدم بازگشت ایران به سوریه و پر کردن جای خالی ژئو استراتژیک در سوریه باشد.

محور ترانزیت بین المللی

بعد از سقوط دولت بشار اسد بار دیگر نقش حیاتی سوریه در ارتباط ترانزیتی بین کشورهای حوزه خلیج فارس و ترکیه و اروپا بیش از پیش پر رنگ تر شده است، جاده بین المللی موسوم به ام 5 که گذرگاه باب السلامه در مرز ترکیه را به گذرگاه النصیب در مرز با اردن متصل می کند اهمیتی بسیار استراتژیک دارد که شاید ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس را به استفاده از این جاده بین المللی به جای راه ترانزیتی عراق ترغیب کند چرا که استفاده از سوریه باعث کمتر شدن مسافت بین ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس و کاهش هزینه های ترانزیتی منجر خواهد شد.

لازم به ذکر است که طرح خط لوله انتقال گاز از قطر به ترکیه از طریق عربستان و اردن و سوریه با هدف وصل کردن قطر به بازارهای انرژی اروپا همچنان در صدر اولویت های اقتصادی بین دمشق و آنکارا می باشد.

با توجه به مطالب ذکر شده می توان با قاطعیت گفت که ترکیه نقشه راه دقیق و حساب شده ای برای نقش آفرینی همه جانبه در منطقه برای خود تدارک دیده است و در صورت محقق شدن این اهداف نفوذ ترکیه در تمامی بخش های مهم و حیاتی با استناد به مولف های قدرت به روز بیش از پیش خواهد شد، از طرفی دیگر با توجه به رقابت های سنتی بین ترکیه و برخی کشورهای عربی و غیر عربی در منطقه باید منتظر رخدادهای آینده برای تعیین احتمال تحقق اهداف فوق الذکر شد.